Wymagania dotyczących przechowywania nawozów naturalnych

Wtorek, 20 styczeń 2009, kategoria: Prawo a budownictwo na wsi

I. Gospodarstwa wielkotowarowe, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033)

Wśród gospodarstw, które w świetle obowiązującego prawa już dzisiaj muszą spełnić specjalne rygorystyczne wymogi dot. przechowywania nawozów naturalnych (płynnych i stałych) znajdują się podmioty prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior (art. 18 ust.1 ww. ustawy).

Podmioty te od 1 maja 2005 r. mają obowiązek przechowywania gnojówki i gnojowicy w szczelnie zamkniętych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesiecznej produkcji tych nawozów. Aktualnie wymóg ten wynika z art. 49 ust. 1 w związku z art. 25 ust.1 ww. ustawy. Dodatkowym obowiązkiem nałożonym na posiadaczy takich gospodarstw odnośnie postępowania z naturalnymi nawozami płynnymi jest konieczność zagospodarowania co najmniej 70 % gnojówki i gnojowicy na użytkach rolnych, których są posiadaczami i na których prowadzą uprawę roślin (art. 18 ust.1 pkt 2 ww. ustawy).

Jeśli chodzi o przechowywanie przez te podmioty innych nawozów niż gnojówka i gnojowica, od dnia 1 stycznia 2009 r. obowiązuje w tym zakresie art. 25 ust.2 ustawy o nawozach i nawożeniu, który zobowiązuje te podmioty (prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior) do przechowywania nawozów naturalnych w postaci stałej na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu.

Wymogi dot. płyty obornikowej

Pomimo, iż w ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033) brak jest jasno sprecyzowanej definicji określającej pojęcie „płyta obornikowa” w obowiązujących przepisach prawa jest mowa o tym jakie cechy powinno spełniać urządzenie służące do przechowywania nawozów naturalnych innych niż gnojówka i gnojowica.

Z art. 25 ust. 2 ww. ustawy wynika, iż podmioty które gromadzą nawozy naturalne, powinny je przechowywać na nieprzepuszczalnych płytach zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu. Jednocześnie treść przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r., w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 132, poz. 877), a w szczególności § 29 tego rozporządzenia wskazuje, iż „płyta do składowania obornika powinna mieć dno i ściany nieprzepuszczalne”, co w rzeczywistości zabezpiecza przed wyciekami do gruntu. Treść przytoczonych przepisów jest zbieżna, a więc można przyjąć, iż definiuje obowiązujące wymogi jakie powinna spełniać „płyta obornikowa”.

Ww. przepisy zostały sformułowane w taki sposób, iż nie narzucają materiałów z jakich powinna być wykonana taka płyta. Zatem dopuszczalnym jest zastosowanie różnych technologii wykonania płyty obornikowej, gwarantujących spełnienie wymagań określonych przepisami prawa, z wykorzystaniem poza tradycyjnymi materiałami jak na przykład beton, innych materiałów np. odpowiednich tworzyw sztucznych.

II. Gospodarstwa inne niż wielkotowarowe

Zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu nawozy naturalne w postaci płynnej (gnojowica i gnojówka) należy przechowywać wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4 miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zamknięte, w rozumieniu przepisów odrębnych. Wymóg ten dla wszystkich gospodarstw produkujących płynne nawozy naturalne, z wyjątkiem wielkotowarowych (wyszczególnionych w art.18 ust.1 ww. ustawy), które już są zobowiązane do ich posiadania, wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.

W obowiązujących przepisach prawa nie ma zapisów, z których wynikają specjalne obowiązki dot. przechowywania nawozów stałych np. obornika z wyjątkiem gospodarstw wielkotowarowych. Zatem w chwili obecnej gospodarstwa inne niż wielkotowarowe mogą jedynie dobrowolnie stosować się do zasad przechowywania stałych nawozów naturalnych określonych w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej.

III. Gospodarstwa położone na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia spowodowane przez azotany pochodzenia rolniczego (OSN)

Ustanowienie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia spowodowane przez azotany pochodzenia rolniczego (OSN) wynika z realizacji zobowiązań zawartych w Dyrektywie Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego.

Dyrektywa ta została wdrożona do prawodawstwa polskiego ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Na podstawie art. 47 ust. 7 w/w ustawy wydane zostały rozporządzenia dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej w sprawie wprowadzenia programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych zawierające programy działań, obowiązujące w tych rejonach. Są to akty prawa miejscowego obowiązujące wszystkich rolników gospodarujących na terenach szczególnie narażonych na odpływ azotu z rolnictwa. W Polsce w 2004r. wyznaczono ogółem 21 tzw. obszarów szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego (OSN). Ogólna ich powierzchnia wynosiła ok. 2% powierzchni kraju. W wyniku weryfikacji dotychczasowych obszarów zaliczanych do OSN-ów w 2008 r. zredukowano ich liczbę do 19 i ograniczono powierzchnię, która aktualnie wynosi 4 623,14 km 2, co stanowi 1,49 % powierzchni Polski.

Wymagania dot. przechowywania produkowanych w tych gospodarstwach płynnych i stałych nawozów naturalnych i odpadów (bez względu na liczbę utrzymywanych zwierząt) zostały określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U z 2003 r., Nr 4, poz. 44).

W świetle tego rozporządzania:

wszystkie produkowane w tych gospodarstwach płynne i stałe odchody zwierzęce i odpady powinny być przechowywane w specjalnych, szczelnych zbiornikach lub na płytach usytuowanych w odpowiedniej odległości od zabudowań i granic zagrody wiejskiej, zgodnie z wymaganiami prawa budowlanego, a przede wszystkim od studni stanowiącej źródło zaopatrzenia w wodę dla ludzi i zwierząt,
obornik może być gromadzony, fermentowany i przechowywany w pomieszczeniach inwentarskich [obory głębokie] lub na płytach gnojowych. Podłogi pomieszczeń inwentarskich i płyty gnojowe powinny być zabezpieczone przed przenikaniem wycieków do gruntu i zaopatrzone w instalacje odprowadzające wycieki do szczelnych zbiorników na gnojówkę i wodę gnojową,
pojemność płyty gnojowej powinna zapewniać możliwość gromadzenia i przechowywania obornika przez okres co najmniej 6 miesięcy. Pojemność płyty zależy od wysokości pryzmy obornika. W praktyce powierzchnia płyty gnojowej, przy wysokości pryzmy obornika 2 m i wyłącznie alkierzowym systemie utrzymywania zwierząt, powinna wynosić około 3,5 m² na 1 sztukę dużą. Powierzchnię tę zmniejsza się proporcjonalnie do czasu przebywania zwierząt na pastwisku,
pojemność zbiorników na gnojowicę i na gnojówkę musi wystarczać na przechowywanie tych nawozów naturalnych przez okres co najmniej 6 miesięcy. W praktyce, na 1 dużą jednostkę przeliczeniową zwierząt w oborze rusztowej należy przewidzieć pojemność zbiornika na gnojowicę około 10 m³, a na 1 dużą jednostkę przeliczeniową w oborze płytkiej pojemność zbiornika na gnojówkę przynajmniej 2,5 m³.